بخش چهارم معرفی محوطه باستان عشق اباد

قلعه (تپه)عشق آباد 

قلعه یا تپه عشق اباد به وسعت حدود (80*80) متر و به ارتفاع حدود 12 متر از سطح دشت میباشد که به صورت قلعه ای چهار برجی با خشت های (10*40*40 و 10*20*20) سانتیمتری بر روی مصطبه ای خشتی قرار گرفته است . پهنای بارو ها در پایین به 3 متر میرسد که در قسمت هایی از خشت های (50*50*15)نیز استفاده شده است . قلعه عشق اباد در دوره اسلامی نیز مورد استفاده قرار گرفته است که اثار این دوره به صورت خشت های (7*21*21) سانتیمتری در بخش شرقی بر جای مانده است . در سطح و پیرامون قلعه (تپه) عشف اباد به تعداد انگشت شمار سفال بدون لعاب ساده و لعابدار به رنگ های سبز و ابی اسلامی پراکنده می باشند .  قلعه عشق اباد را میتوان با اثار مشابه دیگر در محدوده شهر ری به نام های قلعه طالب آباد و قلعه کامین (قلعه سرخ) حکیم اباد که از نظر مصالح و سبک معماری نزدیک به هم میباشند در ارتباط دانست .  

در حدود یکصد متری شمال قلعه عشق اباد اثار معماری به صورت دیواری کوتاه از خشت های (10*40*40) سانتیمتری بر جای مانده که تالار ستون دار به وسعت حدود (20*30) متر را محصور کرده است.  در طول تالار اثار 3 ستون اجری در یک ردیف که با اجر های (7*30*30) سانتیمتری با ملات ساروج و پی سنی به فاصله 10 متر از هم ساخته شده اند بر جای مانده است . قطر دایره ستون ها 210 سانتی متر بوده و اجر ها به صورت کله چین بر روی دو ردیف راسته چین در پیرامون دایره کار شده اند . تمامی سطح ستون ها نیز اجر فرش شده اند . تصاویر هوایی بر جای مانده از زمان حفاری و نقشه ها ستون ها را در دو ردیف 3 تایی نشان میدهند که در مجموع این تالار دارای شش ستون کامل بوده که احتمالا مجددا در زیر خاک مدفون شده اند . در گزارش حفار به وجود گچ بری هایی بر روی دیوار های دو تالار اشاره شده است و در تصاویر بر جای مانده نیز گچ بری ها مشخص میباشند . اما امروزه اثری از انها بر جای نمانده است .  

در بخش شمال غربی تالار اثار با ارزشی از خشت به صورت مجموعه اتاق هایی بر جای مانده که از خاک انباشته شده است . اما با توجه به نقشه های کاوش و تصاویر این بخش نیز دارای تالاری سراسری در جهت شرقی ،غربی میباشد . 

محوطه باستانی عشق اباد در تاریخ (30/3/1315) مطاب با سال 1936 میلادی به شماره  

(255)در فهرست اثار ملی به ثبت رسیده است . در پرونده ثبتی مشخصات بنا را چنین نوشته اند : 

(مشخصات بنا:سطح زمینی به شعاع سیصد متر که مرکز ان توسط تپه بزرگی معروف به چال طلخان باشد) 

با توجه به اینکه حتی در معرفی نام تپه نیز اشتباه شده است ، لذا به منظور پیشگیری از اشتباه ایندگان موارد زیر پیشنهاد میگردد: 

1: جهت رفع این خطا ضروری است که پرونده مطالعاتی محوطه باستانی عشق اباد تهیه و نسبت به تعیین عرصه پیشنهاد حریم تپه عشق اباد تحت عنوان محوطه باستانی عشق اباد اقدام گردد و نام ثبتی از چال تلخان به عشق اباد اصلاح گردد .  

2: پس از انجام پیشنهاد فوق به مدیریت موزه ملی ایران پیشنهاد شود تا نسبت به اصلاح زیر نویس اثار مکشوفه منسوب به چال تلخان به نام واقعی ان ( عشق اباد) اقدام نماید . 

در محدوده شهرستان ری اثار با ارزشی از دیدگاه تاریخی و فرهنگی و به خصوص گردشگری وجود دارد که بسیار ناشناس مانده و در حال تخریب میباشند  . اما محوطه باستانی عشق اباد از جمله اثاری است که روی ان مطالعه شد، اما به حال خود رها شده است .  

با تمامی تخریب ها و اسیب های وارد شده بر محوطه عشق اباد می توان با توجه به اثار باقی مانده از دیوار ها با کمترین هزینه ممکن ضمن پاکسازی محوطه نسبت به مرمت و احیا بسیاری از بخش های ان اقدام نموده و این محوطه با ارزش باستانی را در معرض دید و مطالعه قرار داد که در صورت مرمت و محصور شدن به علت همجواری با مجموعه باستانی تپه میل میتواند از دیدگاه گردشگری بسیار مورد توجه قرار گیرد .